 Επί
χρόνια η ρητορική της Ελλάδας πρεσβεύει πως δεν υπάρχει τίποτα προς διαπραγμάτευση
με την Τουρκία, πλην του θέματος της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου που είναι
θέμα καθαρά νομικό και πρέπει να επιλυθεί στη Χάγη. Τόσο ομως το 1987 με
την κρίση του Μαρτίου όσο και το 1996 με το επεισόδιο στα Ιμια, η Ελλάδα
πρακτικά δέχτηκε πως υπάρχουν και άλλα θέματα προς διαπραγμάτευση. Το 1987
ήταν ένα σύνολο τουρκικών αιτημάτων που περιελάμβανε μέχρι και τη μουσουλμανική
μειονότητα στη Θράκη ενώ το 1996, τουλάχιστον, η κυριότητα επί των Ιμίων.
Η μέχρι σήμερα ελληνική στάση αποδέχεται εκ των πραγματων ότι η Τουρκία με στρατιωτική πίεση μπορεί να αυξήσει τον κατάλογο των διαπραγματεύσεων, ενω η τουρκική πολιτική δημιουργεί καινούργια προβλήματα και προσπαθεί να τα θέσει όλα μαζί κατά τη διάρκεια τους. Σε γενικές γραμμές παραμένουμε περιχαρακωμένοι στα ζητήματα που έχουν ανακύψει στην περίοδο αμέσως μετα το 1974, ενω η παθητική στρατηγική και η αντίληψη ότι σε γενικές γραμμές θεωρούμε ικανοποιητικό το ισχύον καθεστώς στο Αιγαίο, ο φόβος ότι οποιαδήποτε τροποποίηση θα αποβεί τελικά σε όφελος της Τουρκίας, της δινει την ευκαιρία να θέσει επισήμως νέες απαιτήσεις. Tην περίοδο 1974-1987 τα προβλήματα που κυριάρχησαν στις ελληνοτουρ- κικές σχέσεις είχαν άμεση σχέση με την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου. Το FIR Αθηνών, τα όρια επιχειρησιακής αρμοδιότητας στο Αιγαίο στα πλαίσια του ΝΑΤΟ και το εύρος των χωρικών υδάτων χρησίμευσαν σχεδόν αποκλειστικά για να προσδώσουν ειδικό βάρος στις τουρκικές βλέψεις. Από το 1988 και μετά οι Τούρκοι έθεσαν με ιδιαίτερη έμφαση θέματα σχετικά με την κατάσταση της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη και με την αποστρατικοποίηση των ανατολικών νησιων του Αιγαίου. Μετά την κρίση στα Ιμια αμφισβητούν πλέον ευθέως την εδαφική διευθέτηση της Συνθήκης της Λωζάνης στο χώρο του νησιωτικού Αιγαίου και με κάθε ευκαιρία επαφών εγείρουν όλα τα θέματα που αυτοί θεωρούν ότι συνθέτουν το φάσμα των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Η τακτική της δημιουργίας πολλών προβλημάτων όμως εξυπηρετεί και άλλο στόχο. Τα περισσότερα από τα θέματα που εγείρονται μεταξύ των δύο χωρών σχετίζονται άμεσα με το διεθνές δίκαιο και μπορούν να αντιμετωπισθούν μέσα σε αυτά τα πλαίσια. Οι Τούρκοι όμως υποστηρίζουν ότι είναι πιο ρεαλιστικό να υπάρξει μία συνολική λύση που μπορεί να γίνει μόνο μέσω συμφωνίας - πακέτου. Με την συμφωνία - πακέτο τα δύο μέρη θα δεχθούν να υποχωρήσουν αμοιβαία, πράγμα που σημαίνει στην πράξη ότι σε κάποια θέματα η πλάστιγγα θα γύρει περισσότερο υπέρ των ελληνικών απόψεων ενώ σε κάποια άλλα θα υπάρξει ικανοποίηση των τουρκικών θέσεων. Η διεθνής πρακτική, η ενεργοποίηση της συμβάσεως για το δίκαιο της θάλασσας πουενσωματώνει ως κανόνα δικαίου την αύξηση των χωρικών υδάτων έως δώδεκα μίλια από τις ακτές ηπειρωτικών και νησιωτικών ακτών και η πρόσφατη νομολογία του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης για τις θαλάσσιες ζώνες κάποιων νήσων που ανήκαν στην Δανία και τη Νορβηγία, δικαιώνει ουσιαστικά τις ελληνικές θέσεις για τον τρόπο θαλασσίων οριοθετήσεων στο χώρο του Αιγαίου. Η τουρκική πλευρά δεν σταματά τις προκλήσεις ούτε εν όψει συναντήσεων κορυφής ούτε κατά τις διαπραγματεύσεις. Αντιθέτως επιμένει σε αυτές διότι ουσιαστικά της δίνεται η δυνατότητα να συζητά και να δείχνει υποχωρητικότητα σε δευτερεύοντα θέματα, όπως αυτό της αποχής από προκλητικές ενέργειες που κανονικά θεωρείται αυτονόητο κατά την διάρκεια διαπραγματεύσεων. Την εβδομάδα πριν την συνάντηση Παπανδρέου - Οζάλ στο Νταβός το 1988 ξέσπασαν επεισόδια μεταξύ μελών της μουσουλμανικής μειονότητας και της αστυνομίας στην Θράκη. Την ίδια εποχή (καταχείμωνα!) το “Σισμίκ” βγήκε στο Αιγαίο για να διαπιστώσει το ...βαθμό μόλυνσεως της θάλασσας, όπως επισήμως ανακοινώθηκε, ενω είκοσι ημέρες πριν τη συνάντηση της Βουλιαγμένης του 1988 η Τουρκία προσπάθησε μονομερώς να τροποποιήσει τα όρια της περιοχής ελέγχου της ναυσιπλοϊας και θαλάσσιας διασωσης στο Αιγαίο. Μετα το Νταβός και καθ΄ όλη την διάρκεια της περιόδου των διαπραγματεύσεων, τουρκικά αεροσκάφη παραβίαζαν σχεδόν καθημερινά τον ελληνικό εναέριο χώρο. |
